Το Δημόσιο συναντά την Τεχνητή Νοημοσύνη . Πόσο έτοιμο είναι για το ChatGPT και τα λοιπά LLMs;

Από τον σχεδιασμό πολιτικών μέχρι την καθημερινή επαφή με τον πολίτη, η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί πλέον περιεχόμενο, συνοψίζει δεδομένα και επηρεάζει αποφάσεις. Όμως τι σημαίνει αυτό για τις ευρωπαϊκές αξίες; Και πόσο έτοιμη είναι η Ελλάδα;

Η στροφή ξεκίνησε με ChatGPT

Όλα άρχισαν τον Νοέμβριο του 2022, όταν η εμφάνιση του ChatGPT έκανε σαφές πως το generative AI δεν είναι πια κάτι αφηρημένο. Μέσα σε λίγους μήνες, δημόσιοι υπάλληλοι άρχισαν να χρησιμοποιούν τέτοια εργαλεία για να συντάσσουν έγγραφα, να απαντούν σε ερωτήματα και να βελτιώνουν τις υπηρεσίες τους προς τον πολίτη.

Η στροφή αυτή γίνεται όμως σιωπηλά και άνισα, καθώς πολλοί φορείς δεν διαθέτουν ακόμη επίσημες πολιτικές για τη χρήση της AI.

Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική: AI Act και αξιοπιστία

Ο Κανονισμός AI Act της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει όρια στη χρήση γενετικής τεχνητής νοημοσύνης και εισάγει ρυθμίσεις για τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs). Το περιεχόμενο που παράγεται από AI πρέπει να φέρει σήμανση, ενώ οι πάροχοι (όπως η OpenAI με το GPT‑4) οφείλουν να παρέχουν τεκμηρίωση, οδηγίες και συμμόρφωση με την Οδηγία για τα Πνευματικά Δικαιώματα (eur-lex.europa.eu).

Τι κάνουν οι δημόσιοι υπάλληλοι με AI;

Σύμφωνα με την έκθεση του Public Sector Tech Watch, το 30% των δημοσίων υπαλλήλων στην ΕΕ ήδη χρησιμοποιεί generative AI, ενώ ένα επιπλέον 44% σχεδιάζει να το κάνει. Οι βασικές χρήσεις είναι η βελτίωση εγγράφων, η αναζήτηση πληροφοριών και η πρόσβαση σε γνώση. Το κύριο εμπόδιο για όσους δεν το χρησιμοποιούν είναι η έλλειψη ενημέρωσης, όχι η αντίρρηση. Το AI, προς το παρόν, λειτουργεί ως εργαλείο μάθησης και υποστήριξης.

Το Κτηματολόγιο ως πρότυπο εφαρμογής AI στην Ελλάδα

Από το φθινόπωρο του 2024, το Ελληνικό Κτηματολόγιο υλοποιεί τη χρήση AI στον νομικό έλεγχο συμβολαίων. Το έργο αναπτύχθηκε από την Ubitech και χρησιμοποιεί την τεχνολογία Azure OpenAI (GPT‑4o) της Microsoft. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Insider, η διάρκεια επεξεργασίας μειώθηκε σε μόλις 10–15 λεπτά και το κόστος ανά πράξη έπεσε στα 0,14–0,30 €.Η ακρίβεια εντοπισμού νομικών ζητημάτων φτάνει το 95% , ενώ οι επισκέψεις πολιτών μειώθηκαν κατά 80.000 στο Γραφείο Αθήνας.

Μαθαίνοντας από το Κτηματολόγιο.

Το ελληνικό Κτηματολόγιο αποδεικνύει ότι ένα δημόσιο σχήμα μπορεί να υιοθετήσει την τεχνητή νοημοσύνη με υπευθυνότητα, αξιόπιστα και με άμεσα αποτελέσματα. Προτεραιότητα δόθηκε στην ασφάλεια δικαίου, την ακρίβεια, την οικονομία χρόνου και πόρων. Σε αντιπαράθεση με πολιτικές που επιχειρούν απαγορεύσεις, η Ελλάδα επέλεξε τη γνώση, την πράξη και τον έλεγχο.

Τα βασικά στοιχεία που εξασφαλίζουν την επιτυχία:

1. Ξεκάθαρο πλαίσιο ευθυνών: ο ανθρώπινος παράγοντας διατηρεί τον τελικό έλεγχο.
2. Μετρήσιμο όφελος: μείωση χρόνου, κόστους, αυξημένη ακρίβεια.
3. Βραβευμένη συνεργασία public-private με Ubitech και Microsoft – Azure OpenAI.
4. Οριζόντια αξιοποίηση: υποστήριξη via voice bots και ψηφιακές πλατφόρμες που ενδυναμώνουν την εξυπηρέτηση πολιτών.

Τι ισχύει στην Ευρώπη; Οι Πρωτοπόρες Χώρες Φινλανδία, Ισπανία, Βουλγαρία

Στη Φινλανδία, η UrbanistAI υποστηρίζει συμμετοχικό πολεοδομικό σχεδιασμό στον Δήμο του Ελσίνκι. Στην Ισπανία, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανέπτυξε το Justice Folder, εργαλείο που συνοψίζει νομικά κείμενα σε απλή γλώσσα και προσφέρει προσβασιμότητα με φωνητικά και οπτικά μέσα.Η Βουλγαρία δημιούργησε το πρώτο ανοιχτού κώδικα LLM στην τοπική γλώσσα, το BgGPT, για δημόσια χρήση και ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας.

Πλαίσιο ρύθμισης στα κράτη μέλη τηε EE

Η διοίκηση του Baden-Württemberg στη Γερμανία χρησιμοποιεί ήδη το σύστημα F13 για εσωτερική παραγωγή κειμένων. Στην Ισπανία, το Υπουργείο Δικαιοσύνης εφαρμόζει generative AI για τη δημιουργία απλουστευμένων νομικών εγγράφων και φωνητικής ανάγνωσης. Η Φινλανδία χρησιμοποίησε το UrbanistAI για να εμπλέξει πολίτες με αναπηρίες στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Και στη Βουλγαρία, η ανάπτυξη του πρώτου LLM στην τοπική γλώσσα (BgGPT) αποτελεί πρότυπο ψηφιακής κυριαρχίας. Η Ολλανδία απαγορεύει τη χρήση μη εγκεκριμένων εργαλείων AI στο Δημόσιο. Η Σουηδία προτείνει πειραματισμό υπό όρους, με επίσημες οδηγίες και σαφείς κανόνες ανθρώπινης εποπτείας.  Οι περισσότερες χώρες δεν έχουν ακόμα οριστικοποιημένες πολιτικές. Η εικόνα στην Ευρώπη είναι ακόμη κατακερματισμένη.

Τι απομένει να γίνει στην Ελλάδα;

Η έρευνα του JRC αναδεικνύει κρίσιμα ερωτήματα για το μέλλον: Πώς διασφαλίζεται ότι το AI δεν θα αντικαταστήσει κρίσιμες δημόσιες λειτουργίες χωρίς διαφάνεια; Ποιο μοντέλο ρύθμισης είναι ιδανικό για την Ευρώπη; Πώς μπορεί να μετρηθεί ο πραγματικός αντίκτυπος της τεχνολογίας στη δημόσια διοίκηση; Και πώς εκπαιδεύουμε τους υπαλλήλους ώστε να γίνουν έξυπνοι και υπεύθυνοι χρήστες αυτών των εργαλείων;

Η Ελλάδα οφείλει να προχωρήσει σε:

• Εθνική στρατηγική για τη χρήση του generative AI στον δημόσιο τομέα
• Κατάρτιση υπαλλήλων σε πρακτική και υπεύθυνη χρήση AI
• Ανάπτυξη ελληνόφωνων LLMs με ανοιχτή πρόσβαση

Το Μέλλον του Δημοσίου είναι Συνεργατικό

Η AI δεν αντικαθιστά τον δημόσιο υπάλληλο. Τον ενισχύει. Τον στηρίζει. Τον απελευθερώνει από βαρετές διαδικασίες και του επιτρέπει να επικεντρωθεί στην κρίση, την αξιολόγηση, την εξυπηρέτηση. Το στοίχημα πλέον είναι η θεσμική υιοθέτηση, η δημιουργία εθνικών LLMs και η ευθυγράμμιση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Ο δημόσιος τομέας μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην ηθική και αποδοτική χρήση της AI. Αρκεί να συνεχίσει να μαθαίνει, να πειραματίζεται και  πάνω απ’ όλα , να ενεργεί υπέρ του πολίτη

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρέπει να είναι μαύρο κουτί. Πρέπει να είναι εργαλείο διαφάνειας και δημοκρατικής ενίσχυσης.

Σημείωση Συμμόρφωσης με τον Κανονισμό AI Act της Ε.Ε.

Η αρθρογραφία του Greece AI σχεδιάζεται και παράγεται σύμφωνα με τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act – EU Regulation 2024/1689)

Στόχος μας είναι η υπεύθυνη ενημέρωση του κοινού γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη με διαφάνεια, ακρίβεια και σαφήνεια. Για τον λόγο αυτό:

• Ελέγχουμε και δηλώνουμε την ανθρώπινη συμμετοχή στη συγγραφή και επιμέλεια των άρθρων.
• Χρησιμοποιούμε μοντέλα AI μόνο ως εργαλεία υποστήριξης και όχι ως αυτόνομους παραγωγούς περιεχομένου.
• Παρέχουμε πηγές και citations για κάθε ισχυρισμό, ενισχύοντας την επαληθευσιμότητα των πληροφοριών.
• Ενσωματώνουμε αρχές ethical AI, όπως η μη παραπληροφόρηση, η μη προκατάληψη και ο σεβασμός στα δικαιώματα των πολιτών.
• Δεν δημοσιεύουμε περιεχόμενο που σχετίζεται με high-risk use cases χωρίς να τεκμηριώνεται η συμβατότητά του με το νομικό και ηθικό πλαίσιο του AI Act.

Το Greece AI δεσμεύεται να αποτελεί ένα υπεύθυνο μέσο γνώσης και διαλόγου για την AI στην Ελλάδα, λειτουργώντας με γνώμονα τόσο την καινοτομία όσο και τη συμμόρφωση.